HAKSIZ TUTUKLAMA, HAKSIZ GÖZALTI VB. KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASI
Adana Avukat, Adana Ceza Davaları, Adana Tazminat Davaları, Haksız Tutuklama Tazminatı, Haksız Gözaltı Tazminatı, Beraat Tazminatı, Dilekçe Örneği, CMK, TCK, CMK.M.141, CMK.M.142, Kovuşturma, Kovuşturmaya Yer Olmadığına, Takipsizlik, Maddi, Manevi, Kazanç Kaybı, Ağır Ceza Mahkemesi, Koruma Tedbirleri, Maliye Hazinesi, Kutlay Hukuk Bürosu, Av. Mustafa Onur Kutlay
HAKSIZ TUTUKLAMA, HAKSIZ GÖZALTI VB. KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE KİŞİLERİN DEVLETTEN TAZMİNAT TALEPLERİ
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 141 vd. hükümlerinde koruma tedbirleri nedeniyle bireylerin tazminat hakkını düzenlemiştir.
HANGİ HALLERDE TAZMİNAT TALEP EDİLEBİLİR?
CMK.m.141 hangi hallerde tazminat talep edilebileceği hususunu şöyle düzenlenmiştir:
Madde 141 – (1) Suç soruşturması veya kovuşturması sırasında;
a) Kanunlarda belirtilen koşullar dışında yakalanan, tutuklanan veya tutukluluğunun devamına karar verilen,
b) Kanunî gözaltı süresi içinde hâkim önüne çıkarılmayan,
c) Kanunî hakları hatırlatılmadan veya hatırlatılan haklarından yararlandırılma isteği yerine getirilmeden tutuklanan,
d) Kanuna uygun olarak tutuklandığı hâlde makul sürede yargılama mercii huzuruna çıkarılmayan ve bu süre içinde hakkında hüküm verilmeyen,
e) Kanuna uygun olarak yakalandıktan veya tutuklandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlerine karar verilen,
f) Mahkûm olup da gözaltı ve tutuklulukta geçirdiği süreleri, hükümlülük sürelerinden fazla olan veya işlediği suç için kanunda öngörülen cezanın sadece para cezası olması nedeniyle zorunlu olarak bu cezayla cezalandırılan,
g) Yakalama veya tutuklama nedenleri ve haklarındaki suçlamalar kendilerine, yazıyla veya bunun hemen olanaklı bulunmadığı hâllerde sözle açıklanmayan,
h) Yakalanmaları veya tutuklanmaları yakınlarına bildirilmeyen,
i) Hakkındaki arama kararı ölçüsüz bir şekilde gerçekleştirilen,
j) Eşyasına veya diğer malvarlığı değerlerine, koşulları oluşmadığı halde elkonulan veya korunması için gerekli tedbirler alınmayan ya da eşyası veya diğer malvarlığı değerleri amaç dışı kullanılan veya zamanında geri verilmeyen,
k) (Ek: 11/4/2013-6459/17 md.) Yakalama veya tutuklama işlemine karşı Kanunda öngörülen başvuru imkânlarından yararlandırılmayan, Kişiler, maddî ve manevî her türlü zararlarını, Devletten isteyebilirler.
(2) Birinci fıkranın (e) ve (f) bentlerinde belirtilen kararları veren merciler, ilgiliye tazminat hakları bulunduğunu bildirirler ve bu husus verilen karara geçirilir.
(3) (Ek:18/6/2014-6545/70 md.) Birinci fıkrada yazan hâller dışında, suç soruşturması veya kovuşturması sırasında kişisel kusur, haksız fiil veya diğer sorumluluk hâlleri de dâhil olmak üzere hâkimler ve Cumhuriyet savcılarının verdikleri kararlar veya yaptıkları işlemler nedeniyle tazminat davaları ancak Devlet aleyhine açılabilir.
(4) (Ek:18/6/2014-6545/70 md.) Devlet, ödediği tazminattan dolayı görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle görevini kötüye kullanan hâkimler ve Cumhuriyet savcılarına bir yıl içinde rücu eder.
TAZMİNAT İSTEMİNİN ŞARTLARI
Madde 142 – (1) Karar veya hükümlerin kesinleştiğinin ilgilisine tebliğinden itibaren üç ay ve her hâlde karar veya hükümlerin kesinleşme tarihini izleyen bir yıl içinde tazminat isteminde bulunulabilir.
(2) İstem, zarara uğrayanın oturduğu yer ağır ceza mahkemesinde ve eğer o yer ağır ceza mahkemesi tazminat konusu işlemle ilişkili ise ve aynı yerde başka bir ağır ceza dairesi yoksa, en yakın yer ağır ceza mahkemesinde karara bağlanır.
(3) Tazminat isteminde bulunan kişinin dilekçesine, açık kimlik ve adresini, zarara uğradığı işlemin ve zararın nitelik ve niceliğini kaydetmesi ve bunların belgelerini eklemesi gereklidir.
(4) Dilekçesindeki bilgi ve belgelerin yetersizliği durumunda mahkeme, eksikliğin bir ay içinde giderilmesini, aksi hâlde istemin reddedileceğini ilgiliye duyurur. Süresinde eksiği tamamlanmayan dilekçe, mahkemece, itiraz yolu açık olmak üzere reddolunur.
(5) Mahkeme, dosyayı inceledikten sonra yeterliliğini belirlediği dilekçe ve eki belgelerin bir örneğini Devlet Hazinesinin kendi yargı çevresindeki temsilcisine tebliğ ederek, varsa beyan ve itirazlarını onbeş gün içinde yazılı olarak bildirmesini ister.
(6) İstemin ve ispat belgelerinin değerlendirilmesinde ve tazminat hukukunun genel prensiplerine göre verilecek tazminat miktarının saptanmasında mahkeme gerekli gördüğü her türlü araştırmayı yapmaya veya hâkimlerinden birine yaptırmaya yetkilidir.
(7) (Değişik: 25/5/2005 - 5353/20 md.) Mahkeme, kararını duruşmalı olarak verir. İstemde bulunan ile Hazine temsilcisi, açıklamalı çağrı kâğıdı tebliğine rağmen gelmezlerse, yokluklarında karar verilebilir.
(8) Karara karşı, istemde bulunan, Cumhuriyet savcısı veya Hazine temsilcisi, istinaf yoluna başvurabilir; inceleme öncelikle ve ivedilikle yapılır.
(9) (Ek: 15/8/2017-KHK-694/144 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7078/139 md.) Tazminat davaları nedeniyle Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince hesaplanan nisbî avukatlık ücreti ödenir. Ancak, ödenecek miktar Tarifede sulh ceza hâkimliklerinde takip edilen işler için belirlenen maktu ücretten az, ağır ceza mahkemelerinde takip edilen davalar için belirlenen maktu ücretten fazla olamaz.
(10) (Ek: 15/8/2017-KHK-694/144 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7078/139 md.) Tazminata ilişkin mahkeme kararları, kesinleşmeden ve idari başvuru süreci tamamlanmadan icra takibine konulamaz. Kesinleşen mahkeme kararında hükmedilen tazminat ile vekâlet ücreti, davacı veya vekilinin davalı idareye yazılı şekilde bildireceği banka hesap numarasına, bu bildirimin yapıldığı tarihten itibaren otuz gün içinde ödenir. Bu süre içinde ödeme yapılmaması halinde, karar genel hükümler dairesinde infaz ve icra olunur.
ÖDENEN TAZMİNATIN GERİ ALINMASI
Madde 143 – (1) Kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin kararı sonradan kaldırılarak, hakkında kamu davası açılan ve mahkûm edilenlerle, yargılamanın aleyhte yenilenmesiyle beraat kararı kaldırılıp mahkûm edilenlere ödenmiş tazminatların mahkûmiyet süresine ilişkin kısmı, Cumhuriyet savcısının yazılı istemi ile aynı mahkemeden alınacak kararla kamu alacaklarının tahsiline ilişkin mevzuat hükümleri uygulanarak geri alınır. Bu karara itiraz edilebilir.
(2) (Mülga: 18/6/2014 - 6545/103 md.)
(3) İftira konusunu oluşturan suç veya yalan tanıklık nedeniyle gözaltına alınma ve tutuklama halinde; Devlet, iftira eden veya yalan tanıklıkta bulunan kişiye de rücu eder.
TAZMİNATI KİMLER İSTEYEMEZ?
Madde 144 – (1) Kanuna uygun olarak yakalanan veya tutuklanan kişilerden aşağıda belirtilenler tazminat isteyemezler:
a) (Mülga: 11/4/2013-6459/18 md.)
b) Tazminata hak kazanmadığı hâlde, sonradan yürürlüğe giren ve lehte düzenlemeler getiren kanun gereği, durumları tazminat istemeye uygun hâle dönüşenler.
c) Genel veya özel af, şikâyetten vazgeçme, uzlaşma gibi nedenlerle hakkında kovuşturmaya yer olmadığına veya davanın düşmesine karar verilen veya kamu davası geçici olarak durdurulan veya kamu davası ertelenen veya düşürülenler.
d) Kusur yeteneğinin bulunmaması nedeniyle hakkında ceza verilmesine yer olmadığına karar verilenler.
e) Adlî makamlar huzurunda gerçek dışı beyanla suç işlediğini veya suça katıldığını bildirerek gözaltına alınmasına veya tutuklanmasına neden olanlar.
ÖZETLERSEK;
1-Haksız tutuklama, haksız gözaltı vb. koruma tedbirleri nedeniyle açılacak tazminat davasını yukarıda açıkça belirttiğimiz gibi CMK.m.141 hükümleri koşullarını taşıyanlar açabilir.
2-Tazminat davası kararın kesinleşmesinin tebliğinden itibaren 3 ay içerisinde ve her halde kararın kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içerisinde Devlete açılmalıdır.
3-Tazminat davasında görevli mahkeme Ağır Ceza Mahkemesi'dir. Yetkili mahkeme ise zarara uğrayanın oturduğu yerdeki Ağır Ceza Mahkemesi'ne açılır. Ancak, zararın oturduğu yerdeki Ağır Ceza Mahkemesi, tazminat talebine konu olmuşsa, en yakın yerdeki Ağır Ceza Mahkemesi'ne dava açılır.
4-Tazminat davası açılırken davanın açıldığı yerde bulunan Maliye Hazinesi davalı olarak gösterilir. Örneğin Adana ilinde dava açılacaksa, Adana Maliye Hazinesi davalı olarak gösterilir.
5- Tazminat taleplerinde maddi tazminat ve manevi tazminat talepleri istenebilir. Maddi tazminat taleplerinde en sık rastlanan durum; kişinin haksız tutuklanma sonucu, tutuklu kaldığı süreler içerisinde gelir elde edememesinden kaynaklanan kazanç kayıplarıdır. Manevi tazminat talebi ise kişinin özgürlüğünün kısıtlanması nedeniyle manevi ve psikolojik yönden uğradığı zararlardır.
6- Son olarak bu davanın vekille açılabilmesi için vekaletnamede "CMK.m.141-142 hükümleri gereğince maddi ve manevi tazminat isteminde bulunmaya" şeklinde özel yetkinin verilmesi gerekir.
DİLEKÇE ÖRNEĞİ
... NÖBETÇİ AĞIR CEZA MAHKEMESİ SAYIN BAŞKANLIĞI’NA
DAVACI : Ad-Soyad(TCKN)
Adres
VEKİLİ : Ad-Soyad-Adres
DAVALI : Maliye Hazinesi –
DAVA : CMK 141 vd. hükümleri uyarınca tazminat istemi
KONU : Fazlaya ilişkin talep ve dava hakkımız saklı kalmak kayıt ve şartıyla; 8.000,00 TL Maddi Tazminatın 250.000,00 TL Manevi Tazminatın haksız gözaltı ve haksız tutuklamanın gerçekleştiği özetle müvekkilin haksız olarak özgürlüğünün kısıtlandığı ... tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsili talebimizdir.
AÇIKLAMALAR
A-OLAYLARIN GELİŞİMİ
1-Müvekkil ... , ... suçundan ötürü ... tarihinde gözaltına alınmıştır. ... tarihinde de ... Sulh Ceza Hakimliği kararı ile tutuklanmıştır.
2- Daha sonra müvekkil hakkında ... tarihinde ... Ağır Ceza Mahkemesi’ne ... sayılı dosyasıyla ... suçundan hakkında dava açılmıştır. İşbu dosyada müvekkil hakkında “tutukluluk halinin devamına” kararı verilmiş ve müvekkil tutuklu yargılanmaya devam etmiştir.
3- Yargılama sonucu müvekkil ... tarihinde beraat etmiş ve aynı tarihte hakkında tahliye kararı verilmiştir.
4- Yapılan yargılama sonucu müvekkil hakkında Karar ... tarihinde kesinleşmiştir. Kararın kesinleşmesi tarafımıza ... tarihinde tebliğ edilmiştir. Mahkeme tarafından ıslak imzalı ve mahkeme mühürlüyle onaylanan kesinleşme şerhi ile gerekçeli karar ASLI ektedir. (EK-1)
B- MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT TALEPLERİMİZİN NEDENLERİ
1- Müvekkil ... İli ... ilçesinde ... kurumunda memurdur.
Müvekkil, gözaltı ve tutukluluk süreleriyle toplam ... gün özgürlüğü kısıtlanmıştır.
Yargılandığı süre içerisinde müvekkil kurumu tarafından açığa alınmıştır. Görevine de ... tarihinde tahliye olmasına rağmen, ... ayında başlamıştır.
Bu süre içerisinde müvekkil ek hizmet yapamadığından ek hizmet ücretlerini almaya hak kazanamamıştır.
Müvekkil ek hizmetlerden aylık en az 1.500,00 TL ücret kazanmaktaydı.
Ancak ... aylarında haksız gözaltılılık ve tutukluluk durumu ve yargılaması nedeniyle görevini yapamadığından söz konusu ücreti kazanamamıştır.
Müvekkilin toplam kazanması gereken ek hizmet ücreti en az 7.500,00 TL’dir.
Yine müvekkile ... ayında 1.000,00 TL ... Ödeneği ödenmesi gerekirken, müvekkil açığa alındığı için müvekkile 500,00 TL ... Ödeneği ödenmiştir.
Özetle müvekkilin toplam maddi zararı fazlaya ilişkin haklarımız saklı kalmak kaydıyla en az 8.000,00 TL’dir. Ancak müvekkile çalıştığı kurum tarafından ödeme yapılmamış, müvekkilin maddi zararı giderilmemiştir.
2- Müvekkil Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin memurudur ve uzun yıllardır bu görevi yürütmektedir. Müvekkil ... ve ... görevleri gibi görevleri de icra etmiştir.
Özetle müvekkil, Devletinin ... hem devlete hem de millete hizmet etmiş, görevini layıkıyla yerine getirmiş bir devlet memurudur.
Ancak ... suçundan ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KISITLANARAK YARGILANMASI, kendisini psikolojik olarak yıpratmıştır.
Ayrıca ... doğumlu, tutuklu yargılandığı tarihlerde ... yaşlarında GENÇ bir kişidir. DAHA ÖNCE DE HİÇBİR ŞEKİLDE ADLİ VAKAYA KARIŞMAMIŞTIR. SABIKASI DA MEVCUT DEĞİLDİR.
Gözaltına alındığı ve tutuklandığı haftada da nişanlanacak iken başına haksız olarak bu olayın gelmesi nedeniyle nişanlanamamıştır.
Dolayısıyla hem gençliğinin güzel dönemlerinde başına bu olay gelmiş hem de nişanlanma süreci gerçekleşmeyerek aile kurma planları bozulmuştur.
Pek tabi aile düzeni de bozulmuştur. Yine çalıştığı okullar nezdinde böyle ağır bir suçla uzun süre tutuklu olarak haksız yargılanması nedeniyle saygınlığı zarar görmüştür.
Bu nedenlerle müvekkilin psikolojik ve manevi yönden fazlasıyla zarar gördüğünden 250.000,00 TL Manevi Tazminat talebimiz mevcuttur.
Belirtmiş olduğumuz nedenlerle beraat kararının kesinleşmesinin öğrenilmesi tarihinden itibaren 3 aylık süre içerisinde işbu davanın açılması zorunluluğu doğmuştur.
HUKUKİ NEDENLER : CMK, HMK, TMK, TBK, Avukatlık Kanunu ve her türlü mevzuat
HUKUKİ DELİLLER : Mahkeme Kararı, Kesinleşme Şerhi, Müvekkilin Ücret Pusulası, Müvekkilin Ek Hizmet Kazançları, Bilirkişi, Tanık, her türlü yasal delil.
SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda açıklanan ve re’sen gözetilecek diğer nedenlerle, DAVAMIZIN KABULÜ İLE
A- Fazlaya ilişkin talep ve dava hakkımız saklı kalmak kayıt ve şartıyla; 8.000,00 TL Maddi Tazminatın haksız gözaltı ve haksız tutuklamanın gerçekleştiği özetle müvekkilin haksız olarak özgürlüğünün kısıtlandığı ... tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan TAHSİLİNE,
B- 250.000,00 TL Manevi Tazminatın haksız gözaltı ve haksız tutuklamanın gerçekleştiği özetle müvekkilin haksız olarak özgürlüğünün kısıtlandığı ... tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan TAHSİLİNE,
C- Yargılama giderleri ile vekâlet ücretinin davalı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini vekâleten talep ederiz.
Saygılarımızla
DAVACI VEKİLİ
EK-2- Onanmış vekâletname örneği
Kutlay Hukuk Bürosu, esas olarak Adana'da faaliyet göstermekle birlikte Adana, Mersin, Osmaniye, Hatay, Gaziantep, Kayseri, Kahramanmaraş, Ankara, İstanbul başta olmak üzere Türkiye'nin her ilinde faaliyet göstermektedir.
