DEPREM NEDENİYLE YIKILAN BİNALADAN İDARENİN SORUMLULUĞU

DEPREM NEDENİYLE YIKILAN BİNALADAN İDARENİN SORUMLULUĞU

Adana Avukat, Adana İdare Hukuku, Adana Deprem Hukuku, Yıkılan Binalar, İdarenin Sorumluluğu, Belediyelerin Sorumluluğu, Bakanlığın Sorumluluğu, Adana Tazminat Hukuku, Deprem Mevzuatı, Hatay İdare Hukuku, Hatay Deprem Hukuku, Hatay Yıkılan Binalar, Kahramanmaraş İdare Hukuku, Kahramanmaraş Deprem Hukuku, Kahramanmaraş Yıkılan Binalar, Adıyaman İdare Hukuku, Adıyaman Deprem Hukuku,  Adıyaman Yıkılan Binalar, Malatya İdare Hukuku, Malatya Deprem Hukuku, Malatya Yıkılan Binalar,  Tam Yargı Davası, İdarenin Tazminat Sorumluluğu, Avukat Mustafa Onur Kutlay, Avukat Nazan Akça Subaşı

Genel Olarak Yıkılan Binalardan İdarenin Sorumluluğu

Ülkemizin genç jeolojik devrede meydana gelmesi nedeniyle jeolojik olarak pek çok fay hatları oluşmuştur. Bu nedenle ülkemizin hemen hemen her bölgesinde zaman zaman depremler meydana gelmektedir.  En son ülkemizde meydana gelen 6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen Kahramanmaraş İli Pazarcık İlçesi merkezli 7.7, 7.6 büyüklüklerinde depremlerin meydana gelmesi nedeniyle Kahramanmaraş, Hatay, Gaziantep, Adıyaman, Malatya, Kilis, Şanlıurfa, Adana, Osmaniye, Diyarbakır ve Elazığ illeri büyük ölçüde etkilenmiş olup İçişleri Bakanlığının açıkladığı resmi rakamlara göre 53.537 insan yaşamını yitirmiş 107.213 kişi de yaralandığı bilinmektedir. Meydana gelen 6 Şubat 2023 depremleri nedeniyle binlerce bina tamamen yıkılmış ya da hasar görmüştür.

Deprem nedeniyle yıkılan ve hasar gören binalar sonucu meydana gelen cismani ve/veya maddi zararlardan ötürü idare hukukuna göre idarenin cezai ve hukuki sorumlulukları mevcuttur. Cezai sorumluluk; binaların deprem mevzuatına uygun olarak yapılmaması nedeniyle idarenin denetleme ve gözetim yükümlülüğünü ihmal eden kamu görevlilerinin ceza hukuku anlamındaki sorumluluğu şeklinde özetleyebiliriz.

Peki idare denilince hangi kurumların sorumluluğundan bahsedebiliriz? İmar ve deprem mevzuatına göre binaların yapım iskan ruhsatını veren ilçe belediyeleri, idari vesayet yetkisine sahip olan büyükşehir belediyeleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve doğal afetler konusunda kurulmuş olan İçişleri Bakanlığına bağlı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı(AFAD) kurumlarının sorumlu olduğunu söyleyebiliriz.

Söz konusu idari kurumların deprem sonucu yıkılan binaların deprem mevzuatına ve imar mevzuatına aykırı olarak inşa edilmesi nedeniyle idare hukuku anlamında tazminat sorumluluğunun mevcut olduğunu gündeme getirebiliriz. Söz konusu kurumlara karşı idare mahkemesine karşı tam yargı davası açılabilecektir.

Tam Yargı Davası Nedir? Nasıl Açılır?

              İdarenin tazminat sorumluluğuna gidilebilmesi için İdare Mahkemelerine tam yargı davası açılmalıdır. Tam yargı davası, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda düzenlenmiştir. Deprem sonucu yıkılan binalar nedeniyle idarenin tazminat sorumluluğuna başvurmak için önce sorumluluğu olan idari kurumlara karşı Ön Karar başvurusunda bulunulmalıdır. Ön Karar başvurusuna gidilebilmesi için zararın meydana geldiği, zararın öğrenildiği ve sorumluların öğrenildiği tarihten itibaren 1 yıl ve zararın meydana gelmesinden itibaren her halde 5 yıllık süre içerisinde sorumlu olan idari kurumlara karşı zararın tazmini taleplerini içerir yazılı bir dilekçeyle ön karar başvurusunda bulunulmalıdır. Örneğin 06 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen tazminat sorumluluğunda zarar ve sorumlular öğrenilmemişse en geç 06 Şubat 2028 tarihine kadar tam yargı davası sürecine gidilmesi gerekir. Ancak zarar bu 5 yıllık süre içerisinde öğrenilmişse öğrenildiği tarihten itibaren 1 yıllık süre içerisinde tam yargı davası sürecine gidilmesi yasal bir zorunluluktur. Meydana gelen zarar depremlerin meydana geldiği tarih olan 06 Şubat 2023 tarihinde öğrenilmişse en geç 06 şubat 2024 tarihine kadar tam yargı davası süreci başlatılması gerekmektedir. İdarenin sorumluluğu idare hukukunda hizmet sorumluluğu olarak adlandırılmaktadır. Şayet denetim ve gözetim yükümlülüğünü ihlal eden idarenin hizmet kusuru olduğu tartışmasızdır. Zira söz konusu yükümlülüklerini yerine getirmeyerek hizmet görevini ya hiç yerine getirmemiş ya da geç yerine getirmiş ya da kötü bir şekilde yerine getirmiştir.

              Sorumlu olan idari kurumlara karşı ön karar başvurusunda bulunulduktan sonra tam yargı davası hangi süre içerisinde açılmalıdır? Eğer idari kurum ön karar başvurusuna karşı “zararınız giderilmeyecektir, kurumumuzun sorumluluğu mevcut değildir” şeklinde yanıt vermişse söz konusu yanıtın tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde yıkılan binanın bulunduğu yerdeki yetkili ve görevli İdare Mahkemesine tam yargı davası açılması gerekmektedir. Şayet idare hiçbir şekilde yanıt vermemişse bu duruma idarenin susma yoluyla tazminat taleplerini yerine getirmemesi olarak anlamak gerekir. Bu durumda ise idareye ön karar başvurusu tarihinden itibaren 30 gün içerisinde idarenin yanıt vermemesi başka bir deyişle idarenin susması halinde 30 günlük sürenin bitmesinden itibaren 60 gün içerisinde yıkılan binanın bulunduğu yerdeki yetkili ve görevli İdare Mahkemesine tam yargı davası açılması gerekmektedir.

Tam Yargı Davasında ve Ön Karar Başvurusunda Hangi Zararlar Talep Edilebilir?

              Ölüm ve cismani zararların meydana gelmesi halinde vefat eden kişilerin mirasçıları idareye karşı manevi tazminat, cenaze ve defin giderleri tazminatı taleplerinde bulunabilir. Ayrıca ölen kişilerin bakmakla yükümlü olduğu kişiler mevcutsa ya da vefat eden kişilerin desteğinden yararlanacak ise bu kişiler idareye karşı destekten yoksun kalma tazminatı talebinde bulunabilir. Destekten yoksun kalma tazminatı yalnız mirasçılara sağlanmış bir hak olmayıp vefat eden kişinin desteğinden yararlanan ya da yararlanacak olan kişiler talep edebilecektir. Örneğin, vefat eden şahıs yoksul bir aileye aylık yardımlarda bulunuyorsa bu aile de destekten yoksun kalma tazminatı talebinde bulunabilecektir.

              Deprem nedeniyle maddi zararın meydana gelmesi halinde mal varlığı zarar gören şahıslar idareye karşı maddi tazminat davası açabilir. Örneğin deprem nedeniyle evi yıkılan ve eşyaları zarar gören bir şahıs idareye karşı konutun piyasa bedelini ve eşyaların piyasa bedelini talep edebilecektir.

Bu yazımızda idarenin yıkılan bina sorumluluğundan kısaca bahsettik. Yerleşik Danıştay kararları ve Bölge İdare Mahkemeleri kararları idarenin yıkılan binalar nedeniyle tazmin sorumluluğunu defalarca kez gündeme getirmiştir.